tańce tradycyjne    /    tańce niestylizowane    /    tańce w parach

kowol śląski

tańce niestylizowanemapa

Taniec kowol, w zależności od regionu, miał zupełnie odmienną budowę i charakter. Na Śląsku i w Wielkopolsce był tańcem imitującym pracę kowala i składał się z dwóch części: pantomimy imitującej pracę kowala oraz polki tańczonej wirowo w parach. Na Mazowszu, Warmii i Mazurach czy w Krośnieńskiem taniec ten wywodził swą nazwę od słów przyśpiewki i pozbawiony był elementów pantomimy (gestów naśladujących pracę kowala).

> Więcej

Na Śląsku, w Wielkopolsce i na Ziemi Lubuskiej, kowol (szmyt – nazwa od niemieckiego słowa Schmied – kowal) był tańcem imitującym pracę kowala. Znany pod tą samą lub zbliżoną nazwą taniec (kowol, śmyt, szmyt, kowalik) na Mazowszu miał odmienny przebieg i wywodził swą nazwę od słów towarzyszącej mu przyśpiewki lub wyliczanki (patrz – taniec szmyt). W Krośnieńskiem taniec wykonywany był do przyśpiewki Kowala, kowala, grajcież mi wesoło... z charakterystycznym kołysaniem w miejscu przez pary w pierwszej części tańca oraz akcentowanymi tupnięciami i klaśnięciami w drugiej części, gdy pary przemieszczają się po linii koła. Kowol śląski i wielkopolski składał się z dwóch części i wykonywany był przez dowolną liczbę par w umiarkowanym (część I) i szybszym (część II) tempie, metrum 2/4. W pierwszej części tancerz klękał na prawym kolanie i w rytmicznych odstępach czasu podnosił prawą rękę do góry i uderzał pięścią o kolano lub w opartą na nim lewą pięść, raz lub trzy razy w czasie jednego taktu. To gest mający imitować uderzenia kowalskim młotem o rozżarzone żelazo. W tym czasie tancerka, stojąca naprzeciwko partnera, powiewała fartuchem, naśladując pracę miecha kowalskiego. W drugiej części tańca wszystkie pary, w ujęciu zamkniętym, tańczyły wirowo polkę dookoła izby, obracając się i przemieszczając w dowolnym kierunku. Podobny do śląskiego kowal tańczony był także wśród Lachów sądeckich, szczyrzyckich i limanowskich. U Lachów Sądeckich taniec ten wykonywano do przyśpiewki Jak kowale w kuźni kują, młoteckami mig, mig, mig..., zaś w okolicach Szczyrzyc do przyśpiewki Kowolu, kowolu, zróbze mi zomecek, zebym zamykała ślubny pierścionecek. Wszędzie wśród Lachów taniec ma także dwie części, z których druga to żywa polka.

Cieślińska, Alina; Krużycka, Helena; Pawłowski, Władysław. Folklor Ziemi Lubuskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1975.
Dąbrowska, Grażyna W. red. Taniec w polskiej tradycji. Leksykon. Warszawa: MUZA S.A., 2005/2006.
Glapa, Adam; Kowalski, Alfons. Tańce i zabawy wielkopolskie. Wrocław: PTL, 1961.
Marcinkowa, Janina; Sobczyńska, Krystyna. Folklor Górnego Śląska. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1973.