tańce tradycyjne    /    tańce niestylizowane    /    tańce w trójkach

ogrodnik

tańce niestylizowanemapa

W kulturze górali pienińskich (szczawnickich) widoczne są wpływy i wspólne cechy góralskich kultur Podhala, Spiszu i Sądecczyzny. Wyróżnia ich charakterystyczny strój ludowy, profesja (flisactwo) i gwara. Z racji położenia regionu (na przecięciu ważnych szlaków handlowych), wpływ na kulturę miejscowych górali miały kontakty ze Śląskiem i Austro-Węgrami. Znalazło to odbicie także w tańcach.

> Więcej
 

Nazwa tańca wywodzi się od zagrodnika (śląski trojak). Wykonywany jest przez trójkę tancerzy: tancerza stojącego w środki i dwie tancerki po bokach. Taniec składa się z następujących po sobie naprzemiennie części, wykonywanych w tempie wolnym (metrum 3/4) i szybkim (metrum 2/4). Pierwszej części towarzyszy przyśpiewka:

Kiej ześ do domu owiecki gnała,

cemuś ty na mnie nie zawołała?

Jo was wołała, nie słyseliście,

muzycka grała, tańcowaliście.

Dawniej śpiewano z podziałem na role: tancerze śpiewali pierwszą zwrotkę, tancerki odśpiewywały drugą. Zachowany został podstawowy układ śląskiego trojaka (zagrodnika), ale melodia i kroki w tańcu są góralskie. W części wolnej tancerze, ustawieni w trójkach w miejscu, wykonują drobnymi krokami półobroty w prawą i w lewą stronę. Gdy muzyka przyśpiesza, tancerz wykonuje z każdą z tancerek po kilka obrotów, w ujęciu pod łokcie. Rozpoczęcie obrotów tancerz akcentuje dwoma tupnięciami nóg w miejscu. Zbliżenia i powrót trójek tyłem do pozycji wyjściowej akcentowane są potrójnymi lub podwójnymi przytupami w miejscu. W dalszej części tańca, naprzemiennie wolnej i szybkiej, trójki tworzą ze sobą kilka figur: łączą się w krzyż lub w gwiazdę i krążą pod słońce krokiem drobnego biegu. Tancerki będące na zewnątrz odłączają się i po wykonaniu obrotu (niemal w miejscu), łączą się z partnerem z tylnej trójki. Krzyż lub gwiazda obraca się do momentu, gdy partnerki powrócą do swoich trójek. W dalszej części trójki łączą się w kółka (na koszyczek) i obracają w miejscu w obu kierunkach krokiem obyrtanym, po czym powracają do układu trójek w ujęciu pod łokcie i wykonują pełne obroty trójkami (wokół wspólnej osi) raz w prawo, raz w lewo, z zaznaczonym lekkim cupkaniem przy zmianie kierunku.

 

Dudek, Aleksandra. Pienińskie tańce ludowe. „Prace Pienińskie”, 2004, nr 14, ss. 45-61, Szczawnica.

Kotoński, Władysław. Piosenki z Pienin. Kraków: PWM, 1956.

Kultura ludowa Górali Pienińskich. Red. Katarzyna Ceklarz, Urszula Janicka-Krzywda. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Wierchy”, 2014.