tańce tradycyjne    /    tańce niestylizowane    /    tańce w parach

obyrtany

tańce niestylizowanemapa

Nazwy poboczne lub regionalne: 
obyrtka, łobyrtka, toniec 

Obyrtany (Obyrtka) to najpopularniejszy taniec górali żywieckich, należący do grupy góralskich (karpackich) tańców zwyrtanych, czyli wirowych. Obyrtkę poprzedzała krótka przyśpiewka, po której pary stopniowo włączały się w wirowanie po izbie, jeśli dla wszystkich starczało miejsca. Tańczenie obyrtki można uznać za swego rodzaju współzawodnictwo; zwycięża w nim para która najszybciej wiruje i najdłużej wytrzyma szybkie tempo tańca.

> Więcej

Obyrtkę „zwyrta się” w Beskidzie Żywieckim, na Zagórzu, w Pieninach i w Beskidzie Śląskim. Łobyrtką (uObyrtką) często rozpoczynano wiejskie zabawy lub wplatano ją między inne tańce. Tańczona jest ruchem wirowym – pary krążą wokół wspólnej osi i przesuwają się jednocześnie po linii koła pod słońce. Czasami, dla popisu lub uhonorowania jednej pary, tańczono ją w miejscu, „na jednej dylinie” (w miejscu, na jednej desce). Melodia tańca jest jednoczęściowa, tempo szybkie, metrum 2/4. Krokom tanecznym towarzyszy śpiew, często improwizowany, a w tekstach nie brak satyry i przymówek. Śpiewa para; czasem tylko tancerz, który zaśpiewa, podaje temat, a partnerka odpowiada mu śpiewem. Nazwa tego tańca wywodzi się od ruchu – obertania, obwyrtania, czyli obracania się. W niektórych wioskach (np. wśród górali pienińskich) używano też starszej nazwy toniec. Tancerz rozpoczynający obyrtkę śpiewa najczęściej sam (i płaci muzyce!), a po pierwszej lub drugiej zwrotce w rytm muzyki rozpoczyna taniec z wybraną partnerką. Inni stopniowo dołączają się, muzyka zwiększa tempo, aż wir tańca porywa wszystkich obecnych w izbie. To taniec pełen żywiołowości, z charakterystycznymi obrotami, od których może zakręcić się w głowie. Kroki tańca są urozmaicone, a ich dobór zależy od fantazji i umiejętności tancerza. Poza wirowaniem (obyrtaniem) na prawej nodze, tancerze tańczą krokiem podchybywanym (z podskokiem) na stopę, podchybywanym na piętę i cupkają (przytupują). Krokom towarzyszą klaskanie w dłonie, wymachy rąk, głośne zaśpiewy lub gwizdy.

Marcinkowa, Janina; Sobczyńska, Krystyna. Tańce Beskidu i Pogórza Cieszyńskiego. Warszawa: Centrum  Animacji Kultury, 1996.

Michalikowa, Lidia. Folklor Górali i Pogórzan Ziemi Sądeckiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1990.

Romowicz, Maria. Folklor górali żywieckich. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1978.