Mazurek
Opis
Rytm mazurkowy tworzy podstawę wielu przyśpiewek, pieśni, tańców, utworów instrumentalnych i wokalnych na Mazowszu, Lubelszczyźnie, Kujawach i na Ziemi Łęczyckiej. Mazurek jest tańcem szybkim, ale nieco wolniejszym od bliskiego mu oberka. Mazurki tańczy się w parach, po obrębie koła, wykonując obroty na całych stopach, czasem akcentując zmiany kierunku ruchu i obrotów przytupem.
Mazurki są rdzennymi tańcami na Mazowszu, a ich nazwa wywodzi się od nazwy mieszkańców tego regionu, których dawniej przezywano Mazurami. Mazurki tańczono także w sąsiadujących z Mazowszem regionach, często z towarzyszeniem pieśni mazurkowej. Mazurek jest tańcem szybkim (metrum 3/8), ale nieco wolniejszym od młodszego odeń oberka i tańczonym bardziej „gładko”. Różnica między obydwoma tańcami polega jeszcze na tym, że dawne mazurki były tańczone ze śpiewem, oberki już tylko tańczono, bez przyśpiewek. Mazurka tańczy się wirując w parach po obrębie koła, na całych stopach, czasem stosując zgodny z rytmem muzyki przytup lub zwrot taneczny w drugim kierunku. Pary wirują raz w prawo, raz w lewo, od czasu do czasu przesuwają się po kole bez wirowania, jakby dla odpoczynku. Po kilku taktach takiego spokojnego tańca następuje przytup i zmiana kierunku tańca, a wraz z nim ponownie wirowanie par po kole. Cechą charakterystyczną kroku mazurka jest wyraźny akcent „na dwa”, także w muzyce towarzyszącej tańcowi. Mazurek jest jednym z symboli polskiej muzyki ludowej. Według słów Andrzeja Bieńkowskiego „na wsi młócono cepami i siekano kapustę w rytm mazurka”. „Mazurek – jak pisze dalej – choć pochodzi ze śpiewu, jest przede wszystkim melodią taneczną, poddaną surowemu rygorowi. Trzeba rubatować i ozdabiać, ale spróbuj opóźnić się w tanecznym rytmie! Albo ozdabiać nie tak, jak to tu robiono – to wygnają z wesela. A nawet można było za to oberwać. Z mazurkami żartów nie było (…). Żaden inny taniec nie wzbudzał takiej euforii u tancerzy, transu muzykantów, nie pobudzał do ekspresyjnego śpiewu. Prawie każda wieś miała swoje mazurki (a częściej swoje maniery wykonawcze i warianty), swoiste loga wsi, po których się rozpoznawano”.
Bibliografia
- Baudouin de Courtenay-Jędrzejewiczowa, Cezaria. O tańcach ludowych w Polsce. „Teatr Ludowy”, R. 27, nr 8, s. 112–119, 1935.
- Bieńkowski, Andrzej. Mazurki do wynajęcia. Warszawa: Muzyka Odnaleziona, 2011.
- Dąbrowska, Grażyna W. Taniec ludowy na Mazowszu. Kraków: PWM, 1980.
- Dekowski, Jan P.; Hauke, Zbigniew. Folklor regionu opoczyńskiego. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1974.
- Kwaśnicowa, Zofia. Polskie tańce ludowe. Mazur. Podręcznik tańca ludowego. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1953.
Muzyka
- Mazurek Zawiślak
Kapela z Kłudna: Bolesław Bielik ur. 1925 Wieniawa, skrzypce; Jan Wlazło ur. 1930 Kłudno, harmonia padałowa; Stanisław Wlazło ur. 1912 Kłudno, bębenek.
Nagrano w 1980 r. w Kazimierzu.
Muzyka Źródeł, CD 4: Małopolska Północna - Mazurek Wlazł na gruszkę
Kapela Mariana Bujaka z Szydłowca: Marian Bujak ur. 1920 Koryciska, skrzypce, śpiew; Stanisław Cielok ur. 1924 Ostałówek, bębenek.
Nagrano w 1984 r. w Kazimierzu.
Muzyka Źródeł, CD 4: Małopolska Północna - Mazurek Jo ci powidom
Muzyka Źródeł, CD 8: Krakowskie, Tarnowskie
- Mazurek ciągły
CD 4: Małopolska Północna
- Mazurek mulorz
Stanisław Stępniak ur. 1935 Radzice, harmonia pedałowa.
Nagrano w 1990 r. w Kazimierzu.
Muzyka Źródeł, CD 4: Małopolska Północna - Mazurek podróżny do ślubu
Kapela Tadeusza Zygadło z Goniwilk Stary.
Muzyka Źródeł, CD 1: Mazowsze cz. I
Mapa
- Kujawy
- Małopolska
- Mazowsze
- Podlasie
- Radomskie
- Sandomierskie
